เทคโนโลยีเข้ามาเกี่ยวข้องในชีวิตประจำวันของเราทุกคน เราจึงต้องเรียนรู้ เข้าใจ และตระหนักว่าจะปฏิบัติตนบนโลกออนไลน์อย่างไรถึงจะใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีได้คุ้มค่า ปลอดภัย ตลอดจนเรียนรู้ที่จะเป็นผู้ป้องกันและปกป้องข้อมูลของตนและผู้อื่น จากการที่ทุกภาคส่วนเห็นความสำคัญในการปลูกฝังลักษณะการเป็นพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) ให้แก่เยาวชนเพื่อใช้ชีวิตในโลกจริงและโลกออนไลน์ได้อย่างสมดุล
Embedded Files
กรอบแนวคิดการเป็นพลเมืองดิจิทัล
Ribble & Park (2021)
1. มีความรู้ทางเทคโนโลยีและการแบ่งปันความรู้ให้กับผู้อื่น (Savvy : Educate Yourself / Educate Others)
2. การป้องกันตนเองและผู้อื่น (Safe : Protect Yourself / Protect Others)
3. การเคารพตนเองและผู้อื่นในสังคมออนไลน์ (Social : Respect Yourself / Respect Others)
แต่ละส่วนของกรอบแนวคิด ประกอบด้วยองค์ประกอบ 9 ประการต่อไปนี้
1. การเข้าถึงดิจิทัล (Digital access)
2. การพาณิชย์ดิจิทัล (Digital commerce)
3. การสื่อสารและการทำงานร่วมกันแบบดิจิทัล (Digital communication and collaboration)
4. มารยาททางดิจิทัล (Digital etiquette)
5. ความคล่องทางดิจิทัล (Digital fluency)
6. สุขภาพและสวัสดิการดิจิทัล (Digital health and welfare)
7. กฎหมายดิจิทัล (Digital law)
8. สิทธิและความรับผิดชอบทางดิจิทัล (Digital rights and responsibility)
9. ความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัวทางดิจิทัล (Digital security and privacy)
คลิกดู--> Digital Citizenship Progression Chart
การเป็นพลเมืองดิจิทัล (Digital citizenship) เป็นแนวคิดและแนวปฏิบัติที่สำคัญของพลเมืองในการเรียนรู้ การใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีดิจิทัลและการป้องกันตนเองจากความเสี่ยงต่าง ๆ รวมทั้งรู้จักเคารพสิทธิของตนเองและผู้อื่น มีความรับผิดชอบ ต่อสังคมในโลกยุคใหม่ ไปจนถึงผลกระทบของเทคโนโลยีดิจิทัลที่มีต่อสังคม
พลเมืองดิจิทัล จำเป็นต้องมีความฉลาดทางดิจิทัล (DQ : Digital intelligence Quotient) ครอบคลุมทั้งความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านิยม ที่จำเป็นต่อการใช้ชีวิตในฐานะสมาชิกของโลกออนไลน์ ทักษะการใช้สื่อและการเข้าสังคมในโลกออนไลน์ มีความสามารถทางสังคม อารมณ์และการรับรู้
เทคโนโลยีในปัจจุบัน ทำให้เราสามารถติดต่อสื่อสารกับผู้อื่นได้ทั่วโลก โดยผ่านแพลตฟอร์มหรือสื่อกลางที่ใช้ในการติดต่อสื่อสารในรูปแบบต่าง ๆ เราต้องคำนึงถึงรูปแบบของสาร และสื่อกลางที่จะใช้ในการติดต่อสื่อสาร และแบ่งปันความรู้ให้กับผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม อีกทั้งต้องระมัดระวังการทิ้งร่องรอยดิจิทัล (digital footprint) ที่เกิดจากการสื่อสารในสื่อสังคม ไม่ว่าจะเป็นภาพถ่าย การเขียนแสดงความคิดเห็น หรือการแชร์ที่ไม่เหมาะสมบนโลกออนไลน์ เนื่องจากอาจส่งผลเสียต่อตัวนักเรียนต่อไปในอนาคต ในการเข้าศึกษาต่อ หรือการทำงาน
การทิ้งร่องรอยดิจิทัล (digital footprint) คือ ร่องรอยดิจิทัลที่เกิดขึ้นจากการใช้งานอินเทอร์เน็ตและเทคโนโลยีดิจิทัล ไม่ว่าจะเป็นการโพสต์ข้อความ การแชร์รูปภาพ การกดไลค์ หรือการค้นหาข้อมูล บนแพลตฟอร์มต่าง ๆ เช่น Facebook, Twitter, Instagram และ YouTube ซึ่งร่องรอยเหล่านี้จะถูกบันทึกไว้และสามารถติดตามย้อนกลับได้ทั้งในระดับบุคคลและองค์กร และอาจเป็นช่องโหว่ให้ผู้ประสงค์ร้ายเข้าถึงข้อมูลได้
Digital Footprint มีทั้งข้อดีและข้อเสียที่ตามมา ซึ่งมีทั้งที่เราสามารถหลีกเลี่ยงได้และหลีกเลี่ยงไม่ได้ ดังนั้น นักท่องโลกออนไลน์จึงควรใช้วิจารณญาณ พิจารณาอย่างถี่ถ้วน ก่อนที่จะดำเนินการใด ๆ ลงบนโลกอินเทอร์เน็ต และหมั่นศึกษากฎระเบียบ ข้อบังคับ เพื่อป้องกันการกระทำผิดทางไซเบอร์ เช่น พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (PDPA) เป็นต้น
เทคโนโลยีทำให้การซื้อขายสินค้าทำได้สะดวกรวดเร็ว ไม่ว่าจะอยู่ที่ใดบนโลก เมื่อมีการซื้อขายสินค้าระหว่างกัน ข้อมูลส่วนตัวจำนวนมากจะถูกแชร์เพื่อให้สามารถซื้อขายกันได้จนเสร็จสิ้น
ดังนั้น จึงต้องมีทักษะในการป้องกันข้อมูลส่วนตัวและมีทักษะในการซื้อขายในตลาดออนไลน์ได้อย่างปลอดภัย เนื่องจากปัจจุบันการซื้อขายสินค้าออนไลน์ได้รับความนิยม และเกี่ยวข้องกับการดำเนินชีวิตประจำวันเป็นอย่างมาก อีกทั้งยังเกี่ยวข้องกับเรื่องทางการเงิน ดังนั้นการเผชิญความเสี่ยงที่จะถูกการก่ออาชญากรรมทางดิจิทัลเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้
ตัวอย่างอาชญากรรมทางดิจิทัล
การหลอกลวงทางอินเทอร์เน็ต (Scam) อาจเกิดจากผู้ที่หลอกลวงส่งอีเมล์ให้เรายืนยันข้อมูลบัญชีบัตรเครดิต เพื่อที่จะนำข้อมูลหมายเลขบัตร ชื่อ หมายเลขด้านหลังบัตร ไปใช้ในการซื้อสินค้าออนไลน์
การโจรกรรมข้อมูลเอกลักษณ์บุคคล (Identify Theft) เป็นการหลอกลวงที่นำข้อมูลส่วนบุคคลไปใช้ในการเปิดบัญชี หรือสั่งซื้อสินค้าออนไลน์ รวมทั้งการทำธุรกรรมทางการเงินต่าง ๆ โดยอาจใช้การหลอกลวงแบบฟิชชิง (Phishing) คือ ใช้อีเมล์หรือเว็บไซต์ปลอมในการขอข้อมูลส่วนบุคคล
เอกสารอ้างอิง
[1] สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2563). เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว.
[2] สาขาเทคโนโลยี สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2563). เทคโนโลยี (วิทยาการคำนวณ) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. โครงการสอนออนไลน์ – Project 14. https://proj14.ipst.ac.th/m4-6-cs/m6-cs
[3] สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน. (มปป.). 𝗗𝗶𝗴𝗶𝘁𝗮𝗹 𝗹𝗶𝘁𝗲𝗿𝗮𝗰𝘆 ของบุคลากรภาครัฐเพื่อผลลัพธ์ที่ดีกว่าในยุค 4.0. สำนักงาน ก.พ. https://www.ocsc.go.th/digital_learning_sources
[4] สำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน). (2562). เปิด 9 ทักษะความเข้าใจและใช้เทคโนโลยีดิจิทัล. Government Development Agency (Public Organization) (DGA). https://www.dga.or.th/document-sharing/infographic/36321
[5] สำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล (องค์การมหาชน). (2564). ความฉลาดทางดิจิทัล DQ (Digital Intelligence) ที่คนรุ่นใหม่ต้องมี. Government Development Agency (Public Organization) (DGA). https://www.dga.or.th/document-sharing/infographic/49422
[6] Ditto. (2567). Digital Footprint ร่องรอยบนโลกออนไลน์ที่ทุกองค์กรไม่ควรมองข้าม. Ditto Thailand PCL. https://www.dittothailand.com/dittonews/what-is-digital-footprint
[7] Ribble, M., & Park, M. (2021). Making Digital Citizenship “Stick”. Tech & Learning. https://www.techlearning.com/resources/digital-citizenship-framework-updated
Page updated
Google Sites
Report abuse